Krajobraz jako sposób doświadczania świata – teorie, estetyki, praktyki

Krajobraz to złożone i wielowymiarowe pojęcie, które obejmuje zarówno aspekty fizyczne, jak i kulturowe przestrzeni. Pojęcie krajobrazu jest wieloznaczne oraz multiplikowane w licznych odmianach i dyskursach oraz rozpatrywane w najróżniejszych kontekstach: geograficznym, topograficznym, antropologicznym, archeologicznym, urbanistycznym, historycznokulturowym, pamięciologicznym, estetycznym itd. Krajobraz jest zjawiskiem złożonym, wieloaspektowym i niejednoznacznym, o czym świadczy fakt, iż kategoria ta stanowi obecnie przedmiot interdyscyplinarnych badań na gruncie estetyki, filozofii, literaturoznawstwa, nauk o kulturze czy nauk społecznych.  Krajobrazy wpływają na nasze postrzeganie i doświadczanie świata, kształtują naszą świadomość kulturową, tożsamość oraz interakcje społeczne.

W wielu sztukach – literaturze, malarstwie, filmie, teatrze – krajobraz jest niemal zawsze obecny, tworząc istotną lokację wydarzeń. Odsyła także do takich kategorii jak miejsca, nie-miejsca, heterotopie, geografie wyobrażone itp., konstytuuje auto/bio/geografie. Czy krajobrazy są tylko tłem, czy współbrzmią z czymś i jedynie dopełniają to, co od nich ważniejsze? Jaką rolę pełnią w różnych dziełach? W jaki sposób działają, uruchamiając znaczące skojarzenia? Krajobraz wprowadza celowe chwile namysłu, zastanowienia, czyniąc obraz literacki, malarski, filmowy czy teatralny niebanalnym, ważnym, wyrafinowanym, dominując nawet nad pozostałymi elementami, zawłaszczając wyobraźnię twórców i kierując percepcją odbiorców.

Proponowany numer tematyczny „Przestrzeni Teorii” nawiązuje w opisie do podejmowanych już w różnych ośrodkach tematów, cyklicznych konferencji i seminariów; przeszłych, istniejących, będących w trakcie realizacji projektów poświęconych przestrzeniom/krajobrazom/pejzażom. Otwieramy zatem „Przestrzenie Teorii” jako przestrzeń możliwości współudziału w toczącej się dyskusji nad przestrzenią w przestrzeniach teorii.

Przestrzenie niepokoją, prowokują do wyjścia w otwarty, stale niegotowy świat. Krajobrazy widziane  jako doświadczanie świata istnieją w przestrzeniach teorii, praktykach sztuki, w odsłonach estetyki. Numer  Krajobraz jako sposób doświadczania świata – teorie, estetyki, praktyki służy zaprezentowaniu różnorodnych perspektyw badawczych, których wspólnym punktem wyjścia jest refleksja nad przestrzenią. Interesujące są zarówno teoretyczne rozważania nad krajobrazem podejmowane przez autorów, czyniące z krajobrazu narzędzie krytycznej refleksji literaturoznawczej i estetycznej, jak i pokazane rozmaite praktyki twórcze artystów pochodzących z odmiennych kultur, będące równocześnie wypowiedziami na ten temat. Proponujemy namysł nad krajobrazem w kontekście historycznym, przyglądając się wybranym zjawiskom z dziejów literatury, malarstwa, kina, teatru (światowego oraz polskiego), lecz także współczesnym, a nawet projektom wybiegającym w przyszłość. Dzięki szerokiemu ujęciu oraz metodologicznemu zróżnicowaniu przyjętych perspektyw, krajobrazy ujawniają potencjał ogniskowania w sobie licznych dyskursów funkcjonujących w obrębie współczesnej humanistyki. Rysuje się potrzeba poszerzenia pola badawczego, co pozwoliłoby studiom nad krajobrazem nadać rangę transdyscypliny oraz wypracować wspólną platformę dyskursu. Wymaga to stworzenia przestrzeni badawczej, w której  refleksja nad krajobrazem łączyłaby a nawet scalała koncepcje i idee formułowane na różnych obszarach: nauki i sztuki, nauk humanistycznych, społecznych i przyrodniczych, ale także w odniesieniu do takich zagadnień jak dyskurs pamięci, dyskurs dziedzictwa kulturowego czy ekologia. Zapraszamy do zgłaszania propozycji tekstów wokół przedstawionej tematyki krajobrazowej.

Teksty o objętości nie przekraczającej arkusza (40.000 znaków ze spacjami) zakończone bibliografią prosimy przysyłać do końca marca 2025 roku na adres akraj@amu.edu.pl w dwóch załącznikach zatytułowanych: zał.1 (imię, nazwisko, pierwsze słowa tytułu), zał.2 (imię, nazwisko, tabelka).

Tabelkę dla Autorów prosimy pobrać ze strony Pressto.